Stel je voor: het is twee uur ‘s nachts. Je kindje is voor de derde keer wakker, jij strompelt half slapend naar zijn kamertje en terwijl je hem optilt, denk je voor de honderdste keer: was er maar een knopje dat ik kon indrukken… een wondermiddeltje dat dit allemaal zou oplossen.

Voor veel ouders klinkt melatonine als dat magische middel. Een pilletje dat slaap brengt waar het maar niet wil komen. Een druppeltje dat het verschil maakt tussen nachtelijk waken en eindelijk doorslapen.

De verleiding is groot – en dat is ook heel begrijpelijk. Wie midden in de gebroken nachten leeft, verlangt logischerwijs naar een oplossing die snel en eenvoudig lijkt.

Maar slaap werkt helaas niet zo eenvoudig. En melatonine, hoe veelbelovend het ook klinkt, is geen wondermiddel.

Wat is melatonine eigenlijk?

Melatonine is een hormoon dat ons lichaam zelf aanmaakt vanaf een maand of twee à drie. De afgifte ervan wordt gestuurd door licht en donker: zodra het donker wordt, gaat de productie omhoog, en dat maakt ons slaperig. Melatonine helpt ons ritme te reguleren: het maakt dat we ‘s avonds moe worden en ‘s nachts beter kunnen doorslapen.

Synthetische melatonine – in de vorm van pillen, druppels of poeders – wordt steeds vaker naar voren geschoven als hulpmiddel bij kinderen die moeilijk slapen. Maar de vraag is: werkt het? En nog belangrijker: is het veilig?

Wanneer kan melatonine zinvol zijn?

Melatonine is een chronobioticum. Dat wil zeggen: het kan het tijdstip van slaap verschuiven en je slaperig maken. Dat kan nuttig zijn in bepaalde situaties:

• bij jetlag,
• bij problemen met het biologische slaap-waakritme,
• of bij kinderen die door ontwikkelingsstoornissen (zoals ASS of ADHD) moeite hebben met de natuurlijke aanmaak of afgifte van melatonine.

Bij deze kinderen tonen studies dat melatonine het inslapen kan vergemakkelijken en de totale slaapduur iets verlengt.

Maar bij gezonde kinderen, zonder onderliggende medische problemen, is er geen overtuigend bewijs dat melatonine helpt tegen nachtelijk wakker worden of andere slaapmoeilijkheden.

Is melatonine veilig?

Op korte termijn lijkt melatonine relatief veilig, al kunnen er bijwerkingen optreden: hoofdpijn, duizeligheid, of maagklachten.

Maar wat met langdurig gebruik? Daar weten we nog te weinig van. Dierstudies suggereren dat melatonine de aanmaak van andere hormonen, zoals geslachtshormonen, kan beïnvloeden. Wat dat betekent voor kinderen die nog volop in ontwikkeling zijn, is onbekend.

Daarom zijn officiële instanties voorzichtig:

• Het Belgische FAGG raadt melatonine af bij kinderen onder de 12 jaar.
• Het NIH (National Institutes of Health, VS) stelt dat melatonine bij de meeste kinderen niet gebruikt mag worden, omdat het kan interfereren met hun hormonale en lichamelijke ontwikkeling.

Waarom grijpen ouders er dan toch naar?

Omdat het menselijk is. Omdat je als ouder uitgeput raakt. Omdat je alles wil proberen dat belooft rust te brengen – voor je kindje én voor jezelf. Die zoektocht naar een magische oplossing is begrijpelijk en normaal. Maar tegelijk werkt slaap niet zoals een lichtknopje dat je aan of uit zet.

Slaap is geen tekort dat je kan aanvullen met een supplement. Het is een complex proces, geworteld in biologie, omgeving, hechting en regulatie.

Wat dan wel?

Veel van de dingen die ouders als “slaapproblemen” ervaren, zijn eigenlijk normaal baby- en peutergedrag. Kinderen worden nu eenmaal vaker wakker, hebben nabijheid nodig en ontwikkelen stap voor stap hun eigen ritme.

Dat betekent niet dat ouders er alleen voor staan. Je kan wel veel doen om slaap meer rust en voorspelbaarheid te geven:

• door beter te begrijpen wat biologisch normaal is,
• door je kindje te ondersteunen met herkenbare ritueeltjes en slaapassociaties,
• door zelf zorg te dragen voor je draagkracht en hulp te zoeken waar nodig.

De echte oplossing

Magische middelen bestaan niet. En dat hoeft ook niet. De echte oplossing zit in iets veel krachtigers: in er zijn voor je kind. In nabijheid, troost en geleidelijk begeleiden. In het leren vertrouwen dat slaap komt, vanzelf, als het lichaam er klaar voor is.

Zoek dus niet naar pillen die slaap forceren, maar naar manieren om rust en verbinding te brengen – in het hoofdje van je kind, en in je eigen hart. Dat is de basis voor nachten die zachter worden, stap voor stap.

Liefs,

Anouk

@the_nurturingkind

Volg mij op mijn socials als je graag op de hoogte blijft van nieuwe blogposts & meer informatie zoekt over babyslaap. 

Ik schreef  een boek over babyslaap, Zachte nachten, samen met collega Hanne Wils. Meer info op de website. Ook beschikbaar als e-book en luisterboek. 

• Ben jij op zoek naar meer inzicht in de biologische, natuurlijke slaap van je kindje?
• Wil je begrijpen hoe je de slaapontwikkeling van je baby of peuter op een gezonde manier kunt ondersteunen, zonder te vervallen in harde slaaptraining of wondermiddelen?
• Zoek je duidelijke, wetenschappelijk onderbouwde informatie in plaats van snelle verkooptrucs of halve adviezen?

Dan is dit boek precies wat je nodig hebt.

Het is het allereerste boek dat zich volledig richt op slaap bij baby’s en peuters zonder slaaptraining, en dat tegelijkertijd stevig geworteld is in de wetenschap. Je ontdekt hoe het slaappatroon van je kindje zich van nature ontwikkelt, welke fases normaal zijn, en hoe je op een liefdevolle en bewuste manier een ritme en ritueel kunt ondersteunen dat écht werkt.

Met dit boek krijg je geen abstracte theorie, maar praktische, toepasbare inzichten die je meteen kunt integreren in jullie dagelijkse leven. Zo kun je niet alleen het slaapgedrag van je kindje beter begrijpen, maar ook je eigen nachtrust en draagkracht beschermen.

Beschikbaar in gedrukte versie, e-book én luisterboek, zodat je kunt kiezen hoe het het beste in jouw drukke leven past.

Bronnen

Website Belgisch Centrum voor Pharmacotherapeutische Informatie.

Website NIH – NCCIH
https://www.nccih.nih.gov/

Abdelgadir IS, Gordon MA, Akobeng AK. Melatonin for the management of sleep problems in children with neurodevelopmental disorders: a systematic review and meta-analysis. Archives of Disease in Childhood 2018;103:1155-62.

McDonagh MS, Holmes R, Hsu F. Pharmacologic Treatments for Sleep Disorders in Children: A Systematic Review. Journal of Child Neurology 2019;34:237-47.

Richtlijn “Slaapstoornissen bij kinderen en adolescenten” EBPracticeNet.

Kennaway D. J. (2015). Potential safety issues in the use of the hormone melatonin in paediatrics. Journal of paediatrics and child health, 51(6), 584–589.